Η ζωντανή γέφυρα Λέσβου-Αϊβαλιού
Αρχές Ιουνίου, μία Πέμπτη πρωί, το πλοίο της γραμμής από τη Μυτιλήνη φτάνει στο Αϊβαλί, ύστερα από μία ώρα ταξιδιού. Από τους 130 επιβάτες, οι περισσότεροι είναι Έλληνες που επισκέπτονται την Τουρκία. Ανάμεσά τους, μία παρέα Μυτιληνιών κατευθύνεται προς την Ίμβρο. Ενώ άλλοι, όπως ο 83χρονος Αλέκος Ευαγγελινός, πρώην δήμαρχος Αγίας Παρασκευής Λέσβου, απολαμβάνουν τη μέρα τους επισκεπτόμενοι φίλους τους στην τουρκική πλευρά. Ο κ. Ευαγγελινός θα συναντήσει τον Οσμάν Οζγκιουβέν, πρώην δήμαρχο στο Δικελί και υποστηρικτή της ελληνοτουρκικής φιλίας, για να απολαύσουν ρακή, το τουρκικό ισοδύναμο του δικού μας ούζου. Ωστόσο, οι περισσότεροι επισκέπτες έρχονται για να εξερευνήσουν το πολύβουο παζάρι που διεξάγεται κάθε Πέμπτη στην παλιά πόλη του Αϊβαλιού.
Μέχρι την πανδημία, οι Έλληνες που ταξίδευαν στην Τουρκία με απλή επίδειξη ταυτότητας αγόραζαν εδώ διάφορα προϊόντα, όπως πλακάκια, έπιπλα και ηλεκτρικές συσκευές. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, πολλοί προμηθεύονταν από εδώ και είδη πρώτης ανάγκης, όπως φρούτα και λαχανικά, που ήταν πιο φθηνά σε σύγκριση με την Ελλάδα. Ωστόσο, με την αύξηση των τιμών στην Τουρκία και τον περιορισμό του αγοραστικού ενδιαφέροντος στις οικοδομές, οι Έλληνες σήμερα ενδιαφέρονται κυρίως για ρούχα και είδη αντίκες. Από την άλλη, η τουριστική ροή προς το Αϊβαλί είναι αυξανόμενη, καθώς η κοντινή απόσταση και το σχετικά φθηνό κόστος της μεταφοράς (30 ευρώ με την επιστροφή) προσελκύουν επισκέπτες που επιθυμούν να αλλάξουν παραστάσεις.
Κατά τη διάρκεια της εξάωρης εξερεύνησής μας στα τουρκικά παράλια, ο Ουφούκ Οβά, πρώην αντιδήμαρχος Τουρισμού από το 2014 έως το 2019, μας ξενάγησε στα στενά σοκάκια της πόλης. Με άριστη ελληνική προφορά, ο Ουφούκ είναι απόγονος Τουρκοκρητικών που εγκαταστάθηκαν στο Αϊβαλί μετά την ανταλλαγή πληθυσμών το 1924. Εξερευνήσαμε την ντόπια πέτρα, γνωστή ως «σαρμοσακόπετρα», που μαρτυρά τη στενή σχέση με τη Λέσβο και επισκεφθήκαμε το Αγίασμα της Παναγίας της Φανερωμένης καθώς και την εκκλησία του Ταξιάρχη, που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο. Στην περιοδεία μας, ο Ουφούκ μας εξήγησε ότι ορισμένοι Τούρκοι εξάγουν ελαιοπυρήνα στη Λέσβο, χρησιμοποιούμενοι για θέρμανση.
Αναζήτηση παλιών δεσμών
Καθώς εξερευνώ το Αϊβαλί, ανακαλύπτω σταδιακά παλιούς δεσμούς και ιστορίες που συνδέουν τους δύο λαούς. Οι Τούρκοι που επισκέπτονταν τις ιαματικές πηγές της Ευθαλούς πριν από το 1922 και οι Λέσβιοι που καλλιεργούσαν κτήματα απέναντι σχηματίζουν μία πολιτισμική συνέχεια. Η πόλη, αρχικά γνωστή ως Κυδωνιές, ιδρύθηκε από Λέσβιους κατοίκους στα τέλη του 16ου αιώνα και υπήρξε προέκταση της Λέσβου στη Μικρά Ασία για πάνω από τριακόσια χρόνια. Οι Λέσβιοι και οι Αϊβαλιώτες μοιράζονταν κοινές παραδόσεις, συμπεριλαμβανομένης της λατρείας του Ταξιάρχη και άλλων εθίμων. Σήμερα, τα νεοκλασικά κτίρια και οι παραδοσιακές καμινάδες στο Αϊβαλί καταδεικνύουν την ιστορική αυτή συνύπαρξη.
Σημαντική επίσης είναι η δυναμική σχέση της Λέσβου με το Αϊβαλί, με τον δήμαρχο Αϊβαλιού, Μεσούτ Εργκίν, να υπογραμμίζει ότι πρόκειται για έναν ενιαίο τόπο. Παράλληλα, αναπτύσσουν συνεργασίες στον τουρισμό, με προγραμματισμούς που θα προβάλλουν την περιοχή και στην εσωτερική αγορά. Οι σχέσεις εμπλουτίζονται με κοινές δράσεις που προάγουν την επισκεψιμότητα και τον πολιτιστικό τουρισμό.
Η υποδοχή των επισκεπτών
Οι Τούρκοι τουρίστες είναι ευπρόσδεκτοι στη Λέσβο, όπως και οι Έλληνες στο Αϊβαλί. Στα Μιστεγνά, μια ημιορεινή κοινότητα, ο Αλέκος Ευαγγελινός προσφέρει ούζο στον Χασάν Μπιράν, τον καπετάνιο που μας μετέφερε στη διάρκεια της επανένωσης των δύο λαών μέσω της φιλίας και της συνεργασίας. Στην πράξη, παρατηρούμε ότι η επαφή με την παράδοση και την τοπική κουλτούρα ενώνει τους ανθρώπους. Οι Τούρκοι επισκέπτες απολαμβάνουν την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, καθώς πολλά από τα μνημεία της Λέσβου κάθε χρόνο προσελκύουν πλήθος επισκεπτών από την Τουρκία.
Η πλειονότητα των Τούρκων ταξιδευτών επιλέγει οργανωμένα πακέτα, απολαμβάνοντας εκδρομές που περιλαμβάνουν επισκέψεις στην αγορά της Μυτιλήνης και τα μνημεία του νησιού. Συνήθως προσπαθούν να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που προσφέρονται, όπως οι αφορολόγητες ηλεκτρονικές συσκευές και οι ταβέρνες που προσφέρουν ελληνική μουσική. Η συνύπαρξη είναι γεγονός και ο Οζτούρκ Τουρχάν, ιδιοκτήτης του τουριστικού γραφείου Meis, παρατηρεί μία ραγδαία αύξηση του αριθμού των Τούρκων που επισκέπτονται τη Λέσβο, με περισσότερους από 10.000 επισκέπτες μέσα σε ένα χρόνο.
Μελλοντικές προοπτικές
Το 2023, οι αφίξεις Τούρκων και Ευρωπαίων από την Τουρκία υπολογίζονται σε 73.000 και 10.000 αντίστοιχα. Με την ενεργοποίηση της εξπρές βίζας από την 1η Απριλίου, οι επισκέπτες αναμένεται να ξεπεράσουν τους 100.000. Στην τρέχουσα κατάσταση, οι μελλοντικές προοπτικές φαίνονται θετικές. Η καλλιέργεια καλών σχέσεων και η ανάπτυξη κοινών σχεδίων τουριστικής προβολής είναι μόνο η αρχή. Εάν οι διαδικασίες έκδοσης βίζας γίνουν απλούστερες, μπορεί το νησί να υποδεχθεί χιλιάδες τουρίστες καθημερινά.
Σίγουρα, οι πολιτιστικές και τουριστικές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ Λέσβου και Αϊβαλιού αποτελούν σημαντικό παράγοντα στην προώθηση της τοπικής οικονομίας και στην ενδυνάμωση των σχέσεων των λαών. Η σταθερότητα και η αμοιβαία εμπιστοσύνη παραμένουν κλειδιά για τη μακροχρόνια φιλία και συνεργασία.